Najcenniejszym zabytkiem Liwu jest gotycki zamek, a w³a¶ciwie jego fragment(wie¿a bramna, fragment murów) zbudowany w XIV/XV. ¦redniowieczny, kasztelañski gród obronny ksi±¿±t mazowieckich. Tutaj go¶ci³ król Stefan Batory. Zniszczony przez Szwedów w 1703r. W ruinach w 1782r. Zbudowano murowany dwór barokowy dla T. Grabianki. Obecnie mie¶ci siê tam Muzeum Zbrojowni z bogatymi zbiorami militariów i sarmackich portretów. Z zamkiem liwskim zwi±zanych jest wiele ciekawych legend. Jedna z nich g³osi, ¿e w pagórkach jarnickich ¶pi± polscy rycerze oczekuj±cy króla szwedzkiego, który ma powróciæ po swój kapelusz zgubiony podczas bitwy. Wstan± oni wówczas i rozpocznie siê taki bój, ¿e w pobliskim Wêgrowie szyby z okien lecieæ bêd±, a Liwcem zamiast wody krew pop³ynie. Najpiêkniejsza jest jednak legenda o "¿ó³tej damie", b³±dz±cej nocami po zamkowych salach. By³a ona ¿on± jednego z dostojników liwskich, który skaza³ j± na karê ¶mierci za rzekom± zdradê, gdy¿ trzy pier¶cienie podarowane ¿onie przez niego, zginê³y w tajemniczych okoliczno¶ciach. Osadzona w baszcie Ludwika rozpacza³a g³o¶no. Us³ysza³ to sêdzia przechodz±cy obok, rzuci³ do baszty ceg³ê i powiedzia³, ¿e je¶li jest niewinna powinna w ci±gu nocy palcem przewierciæ ceg³ê na wylot. Poniewa¿ nie spe³ni³a tego warunku rankiem zosta³a ¶ciêta na dziedziñcu zamku. Po jej ¶mierci jeden ze s³ug przyniós³ pier¶cienie, o¶wiadczaj±c, ¿e znalaz³ je w gnie¼dzie sroki. Zrozpaczony m±¿ rzuci³ siê z wie¿y basztowej, "¿ó³ta dama" chodzi za¶ nocami po zamkowych salach i ka¿d± spotkan± osobê przekonuje o swojej niewinno¶ci.
Z histori± i kultur± ziemi siedleckiej nierozerwalnie zwi±zane s± obiekty sakralne, w tym miejsca kultu maryjnego. Przyk³adem takiej ¶wi±tyni jest ko¶ció³ w Mokobodach. Powinien go zobaczyæ ka¿dy, kto jest ciekawy jak mia³a wygl±daæ ¦wi±tynia Opatrzno¶ci, któr± planowano wybudowaæ w Warszawie jako votum za uchwalenie Konstytucji 3 Maja. Sprowadzony do Mokobód w 1793r. przez ówczesnego w³a¶ciciela wsi-Jana Onufrego Ossoliñskiego, zwyciêzca konkursu królewskiego na tê szczególn± ¶wi±tyniê-Jakub Kubicki, opracowa³ opieraj±c siê na projektach konkursowych i zmniejszaj±c skalê pierwotnego przedsiêwziêcia model tutejszego ko¶cio³a i rozpocz±³ jego budowê trwaj±c± z przerwami 25 lat. Klasycystyczna budowla jest jednym z piêkniejszych obiektów sakralnych reprezentuj±cych ten styl w Polsce. ¦wi±tynia zyska³a s³awê sanktuarium za spraw± XVII-wiecznego Obrazu Matki Boskiej Budzieszyñskiej. Kult wi±¿e siê z le¿±c± obok Mokobód miejscowo¶ci± Budzieszyn, owian± legend± o cudownym ocaleniu polskich wojów przed zdradzieckim napadem Jaæwingów. ¦pi±cych mê¿ów obudziæ mia³ nag³y blask bij±cy od obrazu z wizerunkiem Matki Boskiej z Dzieci±tkiem-tego samego, na który spojrzeæ mo¿na dzi¶ w mokobodzkim ko¶ciele. Budzieszyn przyci±ga za¶ do dnia dzisiejszego , s³aw± bij±cego tam ¼róde³ka pielgrzymów szukaj±cych nadziei na odzyskanie zdrowia.
Wêgrów Dominuj±cym zabytkiem miasta jest gotycko-barokowy ko¶ció³ farny, zamykaj±cy wsch. stronê rynku. Wzniesiony w latach 1703-1706, zapewne wg projektu Tylmana z Gameren, przez Karola Ceroniego na gruzach dawnego ko¶cio³a gotyckiego, z którego zachowano przypory i boczne wie¿yczki. Bogate i ró¿norodne jest wnêtrze ko¶cio³a. Zdobi± je beczkowe sklepienia z lunetami, wysokie pilastry toskañskie, piêkne stiuki oraz szczególnie cenna polichromia Micha³a Anio³a Palloniego z lat 1707-1708. M. A. Palloni przyby³ do Polski ok. 1674r. Jego malowid³a zdobi± m.in. ko¶cio³y w Lowiczu i w Wilnie oraz pa³ac w Wilanowie. Od 1705 r. przebywa³ w Wêgrowie, gdzie zapewne zmar³ miêdzy 1709 a 1713 r. Dla przypomnienia podajê, ¿e polichromia jest to wielobarwne malowid³o na ¶cianach, stropach, sklepieniach budowli. Pilaster to p³aski filar przy¶cienny( z baz± i g³owic±) pe³ni±cy funkcjê kostrukcyjn± (wzmocnienie ¶ciany) oraz dekoracyjn±. Stiuk-masa wykonana z zaprawy gipsowej, wapiennej lub gipsowo-wapiennej z ró¿nymi dodatkami jedno lub wielobarwna, czasem z³ocona, u¿ywana do ok³adzin, detali arch. i sztukaterii. To tyle w ramach wyja¶nieñ. W ¶wi±tyni jest 9 malowide³ Palloniego zastêpuj±cych o³tarze. Osobliwo¶ci± ko¶ció³a jest "lustro Twardowskiego"(w zakrystii), wykonane ze stopu miedzi, bizmutu i antymonu. Obraz widoczny z lustra tylko na odleg³o¶æ 6 m. Zwierciad³o umieszczone jest w XVIII-wiecznej ramie z ³aciñskim napisem "w tym zwierciadle Twardowski pokazywa³ czarnoksiêskie sztuczki, ale godzi³ je z czci± bosk±". Jedna z legend g³osi, ¿e przy jego pomocy Twadowski wywo³a³ królowi Zygmuntowi Augustowi ducha jego zmar³ej ¿ony Barbary Radziwi³ówny. Wed³ug innej Napoleon Bonaparte ujrza³ tu swoj± przysz³o¶æ: odwrót spod Moskwy i w³asn± ¶mieræ.
A.Ko³odziejczyk